PROSTAT TEDAVİSİNDE GECİKMEYİN

Prostat Kanseri; erkeklerde en sık görülen kanserler arasında, Türkiye’de 2. Sırada yer almaktadır.

Peki prostat kanseri nedir? Belirtileri nelerdir? Çorlu Özel Vega Hastanesi doktorlarından olan DOÇ. DR. Mustafa KAPLAN prostat hastalıkları ve tedavi yöntemlerinden bahsetti.

PROSTAT HASTALIĞI NEDİR?

Prostat, her erkekte bulunan bir organdır. Prostatın 3 tane bilinen hastalığı vardır. Bunlardan birincisi daha genç erkeklerde görülen prostat enfeksiyonu, prostatit. İkincisi 50 yaşından sonra sık gördüğümüz iyi huylu prostat büyümesi ve son olarak prostat kanseri. Prostat hastalığı dediğimiz asıl bunlardan birisidir.

EN ÇOK HANGİ YAŞ ARALIĞINDA GÖRÜLÜR?

Prostat enfeksiyonu, genç yaşlarda daha çok 20 – 30 yaş arasında cinsel aktif dönem hastalığıdır. Elbette daha ileriki yaşlarda da görülebilir fakat daha çok genç yaşlarda görülür. Prostat enfeksiyonu akutu var, kronik olanı vardır. İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri daha çok 50 yaşında daha sık görülmeye başlar ama baktığımız zaman 60’lı yaşlar pik yaptığı dönemdir. Yaş arttıkça görülme sıklığı artar. İyi huylu prostat büyümesi ve kanseri 50 yaşından sonra görülür. Aslında 30 yaşından sonra prostattaki hücreler büyümeye başlar ama bunu ultrasonla veya muayeneyle veya tomografiyle gözle görülür şekilde büyümüş olması 40’lı yaşlardan sonradır. Prostat tam mesanenin altında idrar yolunu yüzük gibi saran bir organdır. Kestane şeklinde ve büyüklüğünde yaklaşık 15-20 gr ağırlığında bir organdır. Buradaki hücreler mikroskobik olarak büyümeye başlar.

PROSTATIN BÜYÜMESİNİ YAVAŞLATAN YİYECEKLER NELERDİR?

Domatesin içindeki likopen maddesi prostata iyi gelebilir. Yağlı yiyecekler prostatın kötü huylu büyümesinde etkilidir. Bir kişi kanser olduysa, prostat kanseri olmuşsa onun büyümesini yavaşlatacak bir besin yoktur. Ama daha kanser olmadan önce hangi yiyecekler prostat kanserine yakalanma olasılığını azaltır? Hangi yiyecekleri yerlerse prostat kanseri daha az görülür diye soracak olursak o zamanda çok yağlı gıdalar yiyenlerde prostat kanseri olasılığı artar. Daha bitkisel beslenenlerde daha az görülür. Domatesin içerisinde likopen denilen bir madde var bunun prostat kanserinden koruyucu özelliği olduğu söyleniyor, deneysel çalışmalarda öyle olduğu söyleniyor… Ama bilgi olarak pişmiş domatesin prostat kanserinden koruyucu etkisi olduğu söyleniyor. Kanserin en çok görüldüğü yer ABD ve oradaki siyahiler, en az görüldüğü yerde uzak doğu mesela Japonya. Japonya’dan, Amerika’ya göç etmiş olan Japonlarda, Japonya’da yaşayanlardan daha çok görülüyor.

PROSTAT NASIL TEDAVİ EDİLİR?

İyi huylu prostat büyümesi, ilaç ve cerrahi tedavi yani ameliyat ile tedavi edilebilir. Prostat kanseri evresine göre, ilaç, ameliyat, ışın ve kemoterapi ile tedavi edilebilir. Prostat enfeksiyonları yani prostatit antibiyotik ile tedavi edilir.İyi huylu prostat büyümesi 2 şekilde tedavi edilir. Birincisi; ilaç tedavi. İkincisi ise; cerrahi tedavidir. Prostatın içindeki düz kasların tonusunun artmasıyla idrar kanalını kapatıp idrar çıkışını engeller. Kişi idrara zor çıkar. Bazı ilaçlar buradaki düz kas tonusunu azaltır, hastanın idrar çıkışı daha kolay olur. İlaçlar oradaki düz kasları gevşeten ilaçlarlardır. Bu ilaç prostatın büyümesini engellemez ve küçültmez tamamen şikayeti azaltır. İkinci grup ilaçlar ise prostatın büyümesini önleyen birazda küçülten ilaçlardır. Yan etki olarak cinsel fonksiyonları bozduğu için hastayla konuşarak veririz. Bu ilaç tedavisinden fayda görmeyen veya beraberinde bazı ek hastalığı olan hastalara ise cerrahi tedavi yaparız. Kapalı ameliyat direk idrar yolundan yani penisin ucundan girerek prostatın yaptığı tıkanıklığı ortadan kaldıran ameliyattır. Özel aletler ile yapılır. Bu tıkayan kısmı kapalı yöntemle açıyoruz. Açık ameliyat ise çok büyük prostatlarda, kapalı ameliyatlarda yapılamayacak kadar büyümüş prostatlarda, küçük bir kesi yapılıyor mesane açılıyor ve oradan prostatın büyüyen kısmı alınıyor. Prostat kanseri ilaçla tedavisinde ise; testesteron hormonunu inaktif aktif hale getirmek yani prostat üzerindeki aktivesini ortadan kaldırmak testestenon seviyesini sıfırlamak veya aktivitesini düşürmek amaçlı ilaç tedavisidir. İkinci seçenek ameliyattır ama o ameliyatta prostat olduğu gibi alınır. Kanser nedeniyle ameliyat olmuş bir kişide prostat bulunmaz olduğu gibi alınır. Üçüncü tedavi ışın tedavisidir. Işın tedavisinde; ise dışardan prostat bölgesine ışın tedavisi uygulanır. Son olarak da, son çare başka organlara sıçramış, kemiklere sıçramış, ameliyat şansını kaybetmiş kişilere kemoterapi uygulanır. Prostat kanserinde tedavi aslında hastalığın evresine göre yapılır. Her kanserin bir evresi vardır. İlk evresi kanserin tamamen prostat dokusunun içinde olduğu evredir. İkinci Evre kanserin prostat dışına çıktığı evre ama uzak organlara gitmemiş. Üçüncü evre artık prostat dokusundan çıkmış başka organlara da sirayet etmiş, kemiklere sıçramış, akciğere gitmiş beyne gitmiş… Böyle bir evrede prostatı ameliyata alsanız, fayda sağlayamazsınız. Ama başka yere gitmemiş prostat için o zaman ameliyat şansı vardır.

PROSTAT BÜYÜMESİ VE PROSTAT KANSERİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Kanserde kontrolsüz büyüme vardır. Başka organlara da sıçrayabilir yani metastaz yapabilir. İyi huylu büyüme ile kanser arasındaki fark; kanserde kontrolsüz büyüme vardır. Her kanserde hücre kontrol dışında büyür, kan yoluyla başka organlara gider ama iyi huylu büyüme başka organlara gitmez, bulunduğu yerde büyür. Aradaki fark birinde başka organlara sıçraması buna metastaz yapması, diğerin de ise bunun olmaması... İyi huylu büyüme sadece bulunduğu organda yaptığı hasara göre yakınmalara sebep oluyor.

PROSTATIN GÖREVİ NEDİR, KİMLERDE PROSTAT BÜYÜMESİ ve KANSERİ OLMAZ?

Puberteden önce testisleri alınan yani hadım edilenlerde prostat büyümesi olmaz. Çünkü prostat büyümesi için testesterona ihtiyaç vardır. Türkiye de akciğer kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanser, prostat kanseridir. Genel olarak 65 yaşı en sık görülen yaş aralığıdır. Prostat enzim salgılar, bunun en önemli görevi de meninin fonksiyonu iyileştirmesidir.

PROSTAT NEDEN BÜYÜR?

Büyümesinin sebebi yaş… Yaşla beraber testesteronun etkisi vardır. Kimisinde az kimisinde fazla büyür.

PROSTATTA EN SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR NELERDİR?

İyi huylu büyüme, prostat kanseri ve enfeksiyonudur.

PROSTAT KANSERİ NEDEN KORKUTUYOR?

ABD de ilk sırada görülen bir kanserdir. Bizde ise ikinci sırada görülüyor. Elimizde yakınma tanısını erken teşhis edebildiğimiz belirteç var, kanda tespit ediliyor. Çoğu kanserde öyle bir şansımız yok. Bu belirtece PSA diyoruz. Ailesinde kanser olanlarda 40 yaşından sonra, olmayanlarda 50 yaşından sonra yılda bir bakılması gerekilen bir belirteç... Kanserin erken teşhisini koyuyor, bu nedenle korkmamalıyız. Neden korkuyoruz? Çünkü kanser insanın hayatını sağlığını etkiliyor, yaşam süresini kısaltıyor. O nedenle insanlar korkuyorlar. Çünkü kanserin ileri evresinde tanı konulursa metastaz yapmış, kemiklere geçmiş aşamaya konulursa hastayı kaybedebiliriz. Bu yüzden korkutur. Erken tanı konulursa eğer tedavisi mümkün olan bir hastalıktır.

PROSTAT KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Prostat kanserinin belirtileri ortaya çıktığı zaman biz geç kalmışız demektir. Bizim amacımız kanser ortaya çıkmadan önce tanı koymak. Biz kanserin tanısını belirtilerle koyarsak ileri evrede yakalamış oluyoruz. Erken evrede hiçbir şikayet yapmaz. Metastaz yaptığı evrede, çevre organlara yayıldığı dönemde ağrıya sebep olur. Erken evrede prostat kanserinin hiçbir belirtisi olmayabilir. Böbrek tümöründe, idrar torbası kanserinde ultrason yapıp görebiliriz. Ama prostat kanseri öyle değil… Prostat kanserinde mikroskobik olarak tanı koyuyoruz. PSA yüksektir, biyopsi yapar, tanı koyarız. Ama iyi huylu prostat büyümelerinin belirtileri ise mesaneden sonraki idrar kanalını kapatıyor, hasta idrar yaparken zorlanıyor, bir kısmını çıkarıyor bir kısmını çıkaramıyor, idrar ince geliyor. İdrarı çıkarmak istediği zaman yoruluyor, sürekli kasılıyor, mesane içinde bazı değişiklikler oluyor o değişiklere bağlı sebeplerde de sık idrara çıkma, aniden idrara çıkma isteğidir. İdrar yaparken yanma. İleriki dönemlerde mesanedeki idrarın artık boşaltamadığı dönemlerde, idrar kaçırmaya başlıyor. Bütün bu şikayetler iyi huylu prostat büyümesinin belirtileridir.

PROSTAT HASTALIKLARINDAN KORUNMAK İÇİN NE YAPMALIYIZ?

Prostat enfeksiyonu olmaması için idrar yolu enfeksiyonu geçirmemesi lazım. Cinsel yolla bulaşan bir hastalık geçirmemesi lazım onun için korunması lazım. İyi huylu prostat büyümesi ondan korunamayız. Büyücekse büyüyecektir. Sadece şikayetleri azaltacak şeyler var acı ekşi tuzlu baharatlı bunlar prostatta ödem yaparak şikayetleri daha da arttırabilir. Kanserde keza öyle ondanda korunacak bir şey yok ama bu söylediğimiz diyet çok yağlı yememek likopenden zengin pişmiş domates tüketebiliriz. Şunu alın kanserden korunursunuz diyeceğimiz bir şey yok. Mesela kabak çekirdeği çinko bulunduruyor. Bir görevi de enfeksiyondan koruyor olması. İçerisinde çinko barındırdığı için idrar yolu enfeksiyonundan koruyor.

PROSTAT HASTALIKLARININ TEDAVİSİNDE YENİ GELİŞMELER NELERDİR?

Prostatit ile çok yeni bir gelişme yok. Sadece belli bir antibiyotiğe karşı direnç gelişiyorsa, yeni çıkan antibiyotiklerle tedavi etme şansımız var, onun dışında yeni bir gelişme yok. İyi huylu prostat gelişmesindeki tedaviler kapalı ameliyatta kullanılan enerji kaynakları gelişiyor enerji kaynakları teknolojideki gelişmeyle yeni enerji kaynaklarının bulunması tedavi geliştiriyor mesela lazer enerjisi. Normalde prostat dokusu elektrik enerjisiyle kesilerek alınıyorken lazer enerjisiyle buharlaştırılıyor. En önemli tıbbi gelişme lazerin kullanımı. Prostat kanserindeki gelişmelere bakacak olursak oradaki bazı ilaçlar hedefe yönelik tedavi dediğimiz kanser hücresinin büyümesine yönelik tedavilerdir.

Doç.Dr.Mustafa KAPLAN

Üroloji Uzmanı

Vega Hospital